Sốt xuất huyết và sốt phát ban đều có biểu hiện ra bên ngoài là sốt kèm theo các nốt đỏ cùng cảm giác mệt mỏi, đau nhức, nôn mửa,… Vậy làm thế nào để phân biệt hai loại bệnh này?
1. Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết và sốt phát ban
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi virus Dengue, lây lan từ người sang người qua trung gian là muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn). Sau khi muỗi vằn cái hút m.áu bệnh nhân nhiễm virus Dengue, mầm bệnh ủ trong cơ thể muỗi khoảng 1 đến 2 tuần. Trong thời gian này, muỗi vằn tiếp tục đốt và truyền bệnh người chưa nhiễm bệnh.
Sốt phát ban lại là bệnh do do nhiễm virus (70 – 80%), trong đó virút đường hô hấp luôn chiếm đa số bao gồm virus sởi, virus gây bệnh rubella, adeno virus, echo virus, nhóm enterovirus… Bệnh lây lan chủ yếu qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc chảy mũi làm văng những giọt nước li ti nhiễm virus, người lành hít phải sẽ bị nhiễm bệnh.
Như vậy, nguyên nhân gây ra sốt xuất huyết và sốt phát ban là hoàn toàn không giống nhau, dẫn tới việc điều trị cũng khác nhau.
2. Phân biệt sốt xuất huyết và sốt phát ban thông qua các triệu chứng
2.1. Sốt cao
Sốt là biểu hiện chung của cả sốt xuất huyết và sốt phát ban.
Với các trường hợp sốt xuất huyết, bệnh nhân thường có biểu hiện sốt cao đột ngột (trên 39 độ), không rõ nguyên nhân. Các cơn sốt kéo dài và nối tiếp nhau trong suốt 2-7 ngày.
Ở bệnh sốt phát ban, sốt cao (39-40 độ) lại xuất hiện thành từng cơn, thường chỉ kéo dài 2-3 ngày.
2.2. Triệu chứng trong cơn sốt
Các triệu chứng xuất hiện trong cơn sốt là dấu hiệu để phân biệt sốt xuất huyết và sốt phát ban.
Trong cơn sốt xuất huyết, người bệnh thường kèm theo cảm giác đau đầu, đau nhức hai hốc mắt, đau mỏi cơ bắp, buồn nôn, nôn, ra m.áu cam, ra m.áu chân răng hoặc lợi. Với các trường hợp bệnh nặng hơn, sốt xuất huyết có thể gây xuất huyết nội tạng, biểu hiện ra bên ngoài thông qua hiện tượng nôn hoặc đi vệ sinh ra m.áu, hành kinh bất thường,…
Sốt phát ban lại thường đi kèm với các triệu chứng viêm đường hô hấp như viêm, sưng đỏ họng, ho, ngạt mũi, sổ mũi, hắt hơi hoặc sưng to, nổi cục hạch vùng đầu, mặt, cổ,… Nặng hơn, sốt phát ban có thể gây ra viêm phế quản, viêm phổi hoặc viêm tai, biểu hiện là thở rít, chảy mủ tai,…
2.3. Xuất huyết hay phát ban
Biểu hiện nổi bật của hai loại bệnh này cùng là các nốt đỏ xuất hiện từng vùng trên da. Vậy làm thế nào để phân biệt sốt xuất huyết và sốt phát ban?
Để nhận biết, làm căng vùng da xung quanh nốt phát ban bằng cách sử dụng hai ngón tay cái và trỏ cùng bên. Nếu các nốt đỏ này vẫn là những chấm nhỏ li ti, hoặc màu đỏ mới xuất hiện lại sau 2 giây thì đây là các nốt xuất huyết. Ngược lại, nếu các chấm đỏ này mất đi, nhưng chúng lại phục hồi ngay khi buông tay ra thì đây là dấu hiệu sốt phát ban.
Tuy nhiên, để nhận biết nốt xuất huyết hay phát ban đòi hỏi sự quan sát rất kỹ. Nên kết hợp theo dõi thêm các triệu chứng khác để xác định bệnh. Nên chủ động tới gặp bác sĩ sớm để có phương pháp điều trị chính xác.
3. Lưu ý khi điều trị sốt xuất huyết và sốt phát ban
Khi chưa phân biệt đươc sốt xuất huyết và sốt phát ban, chỉ nên sử dụng paracetamol để hạ sốt. Các loại thuốc hạ sốt khác như aspirin, analgin, ibuprofen,… có thể gây ra xuất huyết đường tiêu hóa hoặc các biến chứng nguy hiểm khác. Đồng thời, khi sử dụng paracetamol, cần lưu ý sử dụng đúng liểu lượng phù hợp với lứa t.uổi và đảm bảo thời gian giữa hai liều dùng.
Cả bệnh nhân sốt xuất huyết và sốt phát ban đều không nên tiến hành tự truyền dịch hoặc sử dụng kháng sinh tại nhà. Điều trị sai cách không chỉ gây tác dụng phụ mà còn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra biến chứng như sốc, phù phổi cấp, suy tim,…
Sau khi đã xác định được triệu chứng của sốt xuất huyết và sốt phát ban, cần liên tục theo dõi các biểu hiện lạ của bệnh nhân như tiểu ít, huyết áp không ổn định, vật vã, li bì, mê sảng,… để đề phòng biến chứng.
Sốt xuất huyết: Cách phân biệt triệu chứng, điều trị và lưu ý về chế độ dinh dưỡng
Dịch sốt xuất huyết bùng phát, khiến người dân trên cả nước không khỏi hoang mang lo lắng. Đa số người dân thường có thói quen, nước đến chân mới nhảy, chính vì vậy các công tác phòng tránh trước khi dịch bùng nổ hầu như không có.
Dịch sốt xuất huyếtbùng phát, khiến người dân trên cả nước không khỏi hoang mang lo lắng. Đa số người dân thường có thói quen, nước đến chân mới nhảy, chính vì vậy các công tác phòng tránh trước khi dịch bùng nổ hầu như không có. Chỉ khi dịch bùng phát người ta mới quan tâm đến việc xử lý hậu quả.
1. Sốt xuất huyết là gì?
Sốt xuất huyết là bệnh do một loại virus có tên là Dengue gây ra, virus này sinh sống và phát triển tốt trong hai loại muỗi là Aedes aegypti hoặc Aedes albopictus. Ở Việt Nam người ta gọi muỗi này là muỗi vằn, có nhiều sọc trắng đen xen kẽ trên thân.
Tuy chỉ là bệnh cấp tính, nhưng theo số liệu từ tổ chức WHO ghi nhận, mỗi năm trên thế giới có tới trên 100.000.000 trường hợp mắc sốt xuất huyết, trong đó 500.000 trường hợp bệnh trở nặng và có tới 25.000 nghìn người t.ử v.ong vì căn bệnh quái ác này. Mỗi năm, con số này không ngừng tăng lên.
2. Sốt xuất huyết lây qua những đường nào?
Muỗi vằn sống xung quanh con người, bởi thức ăn của chúng chính là m.áu người. Khi muỗi vằn hút m.áu, virus Dengue trong cơ thể muỗi sẽ được truyền qua cơ thể con người.
Sốt xuất huyết rất dễ bùng phát thành dịch lớn, nhất là vào mùa mưa, khi mà môi trường ẩm, tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi và nảy nở. Virus trong cơ thể muỗi được truyền qua trứng, trứng này trở thành loăng quăng và sau đó là phát triển thành muỗi, muỗi này lại tiếp tục đi đ.ốt n.gười, làm lây truyền virus sốt xuất huyết, tạo thành dịch sốt xuất huyết.
Mỗi con muỗi 1 lần sinh sản có thể đẻ tới 100-200 trứng, vì vậy khả năng bùng phát dịch bệnh là rất nhanh. Người dân cần tự giác có ý thức bảo vệ môi trường sống của mình, bằng việc vệ sinh nhà ở sạch sẽ, không để nước đọng trong chum vại, phun thuốc diệt muỗi và bôi thuốc chống muỗi trước khi ra khỏi nhà,…
Con đường lây nhiễm sốt xuất huyết duy nhất là đường m.áu và được lây truyền bằng việc muỗi đốt từ người này sang người khác. Bởi thế khi tiếp xúc với người sốt xuất huyết, sẽ không bị lây bệnh, ngay cả khi quan hệ với người sốt xuất huyết.
Tuy nhiên, không nên dùng chung bàn chải đ.ánh răng hay những vật dụng khác có thể dính m.áu với người bệnh sốt xuất huyết, bởi người bệnh trong giai đoạn này rất dễ bị xuất huyết, gây ra các hiện tượng như ra m.áu chân răng, cơ thể nóng gây nhiệt,…
3. Sốt xuất huyết có nguy hiểm không?
Phần lớn bệnh nhân sốt xuất huyết đều tự khỏi trong vòng 2 tuần, kể từ ngày phát sốt, chính vì vậy nó không quá nguy hiểm như người ta thường nghĩ. Tuy nhiên, khi mắc bệnh, bệnh nhân sẽ bị mất nước, mất sức khá nhanh, cơ thể tiều tụy trông thấy, cần được nghỉ ngơi nhiều. Sốt xuất huyết có thể điều trị tại nhà, nếu được bác sĩ cho phép.
Một số trường hợp bệnh nặng, cần nhập viện để theo dõi, vì bệnh nhân sốt xuất huyết thể nặng có những biến chứng rất khó lường, như sốc làm giảm huyết áp đột ngột hoặc giảm tiểu cầu đột ngột, sẽ gây t.ử v.ong cho người bệnh.
4. Triệu chứng sốt xuất huyết điển hình
Hiện nay, y học hiện đại vẫn chưa có công cụ hoặc thiết bị nào có thể xét nghiệm ra bệnh sốt xuất huyết. Bác sĩ chỉ có thể dựa vào các chỉ số xét nghiệm liên quan sau từ 2-3 ngày đầu phát sốt, để chẩn đoán và đ.ánh giá bệnh tình.
Chính vì thế mà việc phát hiện các triệu chứng sốt xuất huyết điển hình là điều cực kỳ quan trọng, tuy nhiên ở giai đoạn đầu thì triệu chứng bệnh không rõ rệt, rất dễ gây nhầm lẫn với những bệnh khác.
4.1. Đột ngột sốt cao
Cơ thể người bệnh sốt xuất huyết trong giai đoạn đầu có thể sốt cao lên tới trên 39 độ C. Toàn thân mệt mỏi rã rời, đau nhức cơ, xương, khớp đặc biệt là vùng vai, gáy, đau đầu dữ dội,.. Đây được coi như là những dấu hiệu điển hình, mà các loại sốt thông thường không có, tuy nhiên vẫn rất dễ nhầm lẫn với bệnh sốt rét và sốt virus khác.
Ở t.rẻ e.m, khi mà kháng thể, cũng như sức chịu đựng cơn đau còn yếu kém, thì trẻ thường có những phản ứng rất dữ dội, như quấy khóc, bỏ bú. Một số bé còn kèm theo các triệu chứng đau nhức toàn thân, đi ngoài, nôn trớ,…
Sau 3 ngày mà cơn sốt chưa giảm cần đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế chuyên khoa, để khám chữa bệnh.
Trong 3 ngày đầu phát sốt bệnh nhân tuyệt đối không nên sử dụng nước quá nóng để tắm, không nên xông hơi, bởi sẽ làm cho tình trạng xuất huyết trở nên nặng hơn.
4.2. Phát ban và xuất huyết
Từ ngày thứ 4 trở đi, bệnh nhân sốt xuất huyết rơi vào giai đoạn nguy hiểm nhất. Bệnh nhân sẽ bớt sót hoặc đã cắt sốt hẳn, khiến nhiều người thường lầm tưởng đã khỏi bệnh. Nhưng sau đó sẽ có các dấu hiệu phát ban hoặc xuất hiện chấm đen xuất huyết dưới da, tạo cảm giác ngứa vô cùng khó chịu.
Các nốt phát ban cũng có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau => Xem ngay!
Một số bệnh nhân tới giai đoạn này sẽ cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, nhưng nhanh chóng có cảm giác thèm ăn và tiến tới giai đoạn hồi phục. Nhưng ở một số bệnh nhân khác có biến chứng nặng, thường sẽ kèm theo các dấu hiệu như: li bì, tiểu ít, buồn nôn, đau chướng bụng, ra m.áu chân răng, ra m.áu cam,,…
Ngoài ra, gan to, sưng phù nề, huyết áp giảm, tiểu cầu giảm cũng là những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm ở bệnh nhân sốt xuất huyết. Bởi khi huyết áp xuống quá thấp sẽ dẫn tới biến chứng sốc, giảm tiểu cầu, khiến cho tình trạng xuất huyết thêm nặng,… tình trạng này rất dễ dẫn tới t.ử v.ong khi không được điều trị kịp thời.
4.3. Giai đoạn hồi phục
Ở giai đoạn này bệnh nhân nhanh chóng có cảm giác thèm ăn, bởi quá trình mang bệnh, khiến cơ thể người sốt xuất huyết thiếu hụt rất nhiều chất dinh dưỡng. Người bệnh ở giai đoạn hồi phục gần như cạn kiệt sức lực, cần được nghỉ ngơi và tĩnh dưỡng thật nhiều.
5. Điều trị sốt xuất huyết
Bạn có thể điều trị sốt xuất huyết tại nhà, với điều kiện được sự cho phép của bác sĩ.
Bởi mỗi bệnh nhân có sức để kháng, cũng như có thể mắc phải type sốt xuất huyết khác nhau, vì vậy tình trạng bệnh và biểu hiện bệnh ở mỗi bệnh nhân cũng khác nhau. Với những bệnh nhân tình trạng nhẹ, có thể điều trị ngoại trú, nhưng cần thăm khám theo chỉ định.
Với những bệnh nhân mắc sốt xuất huyết ở thể nặng hơn, cần nhập viện để được đội ngũ y bác sĩ theo dõi. Hiện nay y học vẫn chưa tìm ra loại thuốc nào đặc trị sốt xuất huyết, trong khi đó càng ngày càng có nhiều type sốt xuất huyết hơn. Sốt xuất huyết hiện nay được chia làm 4 type, mỗi type sẽ có tác động khác nhau lên cơ thể bệnh nhân.
Tùy vào thể trạng và tình trạng của mỗi người, sẽ có phác đồ điều trị khác nhau, việc điều trị lúc này chủ yếu là điều trị phòng biến chứng hoặc xử lý các biến chứng.
Do có đến 4 type bệnh sốt xuất huyết, nên người đã từng mắc sốt xuất huyết, sẽ không bị ảnh hưởng bởi những virus cùng type, nhưng vẫn sẽ có thể mắc bệnh nếu virus type khác tấn công. Bởi vậy người mắc sốt xuất huyết có thể mắc nhiều hơn 1 lần.
6. Sốt xuất huyết nên và không nên làm gì?
Sốt xuất huyết là bệnh nguy hiểm, bệnh nhân cần nhớ những việc nên làm và không nên làm sau:
Nên làm: Ăn nhiều thực phẩm chứa đạm, đặc biệt là các thực phẩm từ thịt và sữa,…; bổ sung nhiều vitamin C, đặc biệt là các loại quả như cam, quýt, bưởi, táo,… vitamin C giúp tăng sức đề kháng cho người bệnh sốt xuất huyết; nên nghỉ ngơi nhiều, ngủ nhiều,..
Không nên: Không tắm nước nóng hoặc xông hơi; không ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ, đặc biệt là đồ chiên rán; không sử dụng chất kích thích; không vận động quá nhiều trong khoảng thời gian mang bệnh.
